Waarom is Democratisch Europa tegen deze Grondwet?

Europa is afstandelijk, bureaucratisch en oncontroleerbaar. Met deze Grondwet blijft dat zo. En de komende 40 jaar (of langer) krijgen wij dat niet meer gewijzigd. Ondertussen wordt Europa steeds belangrijker en krijgt steeds meer invloed op het beleid. Beter is daarom de Grondwet af te wijzen opdat er over enkele jaren een Grondwet tot stand komt waarbij Europa wel democratisch gecontroleerd kan worden.

Waarom hebben de kleinere lidstaten weinig meer te vertellen?

Sinds de uitbreiding op 1 mei 2004 bestaat de Europese Unie uit 25 lidstaten. Over enkele jaren komen daar nog een aantal lidstaten bij. Met 25 of meer mensen om tafel kun je niet meer effectief onderhandelen. Dat zal in kleiner verband gebeuren. De grote lidstaten hebben er belang bij het voortouw te nemen en onderling compromissen te sluiten. Die ontwikkeling is nu al gaande.

Waarom is democratie juist nu zo belangrijk?

Democratie is nu zo belangrijk omdat de uitbreiding de democratische rechten van de kleinere lidstaten uitholt en omdat Europa nu een Grondwet voorgelegd krijgt, waarin de verhoudingen voor lange tijd vast liggen.

Wat zijn de knelpunten?

De knelpunten zijn de besluitvorming in de Raad, de samenstelling van de Commissie en de verhoudingen in het Europees Parlement.

Heeft Nederland in de Raad nog invloed?

In de Raad zullen de grotere lidstaten een overheersende invloed hebben. De invloed van Nederland als zodanig zal zeer beperkt zijn.

Hebben wij in het Europees Parlement nog invloed?

Het Europees Parlement bestaat uit 732 leden. De invloed van de 27 Nederlanders is daarin marginaal en de Nederlandse kiezer kan zich daarom slecht in dat Parlement herkennen. Dat zou anders zijn indien (een deel van) het Parlement verkozen wordt via Europese lijsten, zodat de kiezer op een politieke lijst kan stemmen die ook uiteindelijk invloed in het Parlement heeft.

Is de samenstelling van de Commissie een probleem?

De samenstelling van de Commissie is een probleem omdat een Commissie met 25 of meer leden geen krachtdadig bestuur kan vormen. In de nabije toekomst zal de Unie uit meer dan 30 lidstaten bestaan. Als iedere lidstaat dan –bij toerbeurt- een Commissaris mag leveren, betekent dit dat de meerderheid van de Commissarissen afkomstig is uit de nieuwe lidstaten uit Midden- en Oost-Europa, die bij elkaar slechts een kwart van de bevolking vertegenwoordigen, een ander economische achtergrond hebben en een veel lager inkomen per hoofd van de bevolking. Dat leidt onherroepelijk tot problemen.

Wat is het basisprobleem?

Het basisprobleem van de EU is dat zij bestaat uit zes grote lidstaten en vele kleinere. Hoe groter de EU wordt, des te groter zal de relatieve macht van de grote lidstaten zijn. Dat komt omdat de besluitvorming nog via de hoofdsteden van de lidstaten gaat. En in het rijtje Berlijn, Parijs, Londen, Rome, Madrid, Warschau is Den Haag een kleine speler. Als de zes grote lidstaten het met elkaar eens zijn, kunnen de kleinere lidstaten daar nauwelijks meer iets aan veranderen. In feite vindt de besluitvorming in Europa nu via een districtenstelsel plaats, maar met zeer ongelijke districten: het grootste district (Duitsland) telt 82.545.100 inwoners en het kleinste district (Malta) 399.600 inwoners. Dat is een verhouding van 1 op 206.

Wat is de oplossing?

De oplossing is een Europa waarin die wetgeving die nu met gekwalificeerde meerderheid wordt aangenomen de uitsluitende bevoegdheid van het Parlement wordt, met een marginale toets voor de Raad. Maar dan wel een Parlement dat (voor een deel) via Europese lijsten wordt verkozen, zodat de kiezer zich daarin kan herkennen. De Europese Commissie moet voortkomen uit politieke verhoudingen – Europese verhoudingen en niet de nationale. De nationaliteit van de Commissarissen speelt dan geen rol meer en het aantal Commissarissen wordt bepaald door de eisen van effectief bestuur.

Betekent dit het opgeven van de nationale soevereiniteit?

Nee! De nationale soevereiniteit blijft onaangetast. Europa krijgt geen extra macht of bevoegdheden. Het enige verschil is dat datgene wat Europa nu doet, en die macht die Europa nu heeft ook op een democratische wijze gecontroleerd wordt, zodat de burgers, ook uit de kleinere lidstaten, nog invloed hebben.

Meer bevoegdheden aan Europa?

Er worden niet meer bevoegdheden aan Europa afgestaan dan bij de huidige besluitvorming. Een open en democratische besluitvorming zou er zelfs toe kunnen leiden dat Europa sommige zaken aan de lidstaten overdraagt/teruggeeft.

Kan de oplossing in één keer worden bereikt?

Nee, dat is niet waarschijnlijk. Het beste is om deze Grondwet nu af te wijzen en om heronderhandelingen over de Grondwet te vragen. Democratisch Europa stelt dan drie concrete amendementen voor:
i. De voorzitter van de Commissie wordt verkozen door het Europees Parlement
ii. Een deel van het Europees Parlement wordt verkozen door middel van Europese lijsten
iii. Een revisieclausule: om de vijf jaar wordt het besluitvormingsproces geëvalueerd en worden mogelijke verbeteringen voorgesteld.

Met name de laatste bepaling is essentieel. Zo lang de burgers het gevoel hebben dat zij niet bij de Europese besluitvorming betrokken zijn, moet regelmatig geëvalueerd worden hoe het besluitvormingsproces te verbeteren en de democratie te versterken. Als een dergelijke bepaling in de Grondwet wordt opgenomen, weten wij zeker dat regelmatig de mogelijkheid bestaat de Grondwet te verbeteren.

Is een dergelijke optie haalbaar?

Zekerheid is er natuurlijk nooit. Maar als één lidstaat de Grondwet niet ratificeert, is de Grondwet van de baan. Er zal opnieuw onderhandeld moeten worden. Natuurlijk spelen de motieven van de afwijzing daarbij een rol. En als de Grondwet wordt afgewezen met concrete mogelijkheden voor verbetering, zal dat in de heronderhandelingen sterker overkomen. Daarbij zij er op gewezen dat de hier voorgestelde amendementen ook in het belang van de burgers van de andere lidstaten zijn, en met name van de kleinere lidstaten.

Wat gebeurt als Nederland voor deze Grondwet stemt?

Als Nederland voor de Grondwet stemt, zal deze vermoedelijk wel door een andere lidstaat worden afgewezen. Dat betekent dat er minder mogelijkheden zijn om voor heronderhandelingen te vragen. Bij het Verdrag van Maastricht (1992) stemde Denemarken aanvankelijk tegen en bij het Verdrag van Nice (2001) was het Ierland dat tegenstemde. De Europese Unie bestond toen nog uit 12 resp. 15 leden. Het is alleen statistisch al onwaarschijnlijk dat de Grondwet ongeschonden door 25 lidstaten wordt geratificeerd. Ook als Nederland voor stemt, betekent dat nog niet dat de Grondwet wordt aangenomen. Zolang de Grondwet niet door alle 25 lidstaten is geratificeerd, geldt het Verdrag van Nice.

Wat gebeurt als Nederland tegen de Grondwet stemt?

Als Nederland tegen de Grondwet stemt, gaat er in feite niets mis. We worden in ieder geval niet uit de Europese Unie gezet. Er zal afgewacht worden welke andere lidstaten tegen stemmen en op basis daarvan zullen te zijner tijd heronderhandelingen geopend worden om te bezien of een andere Grondwet wel tot een voor iedereen aanvaardbare oplossing komt. Mogelijk dat dat enige jaren vergt. Ook is denkbaar dat een nieuwe Conventie bijeengeroepen wordt, die de verschillende oplossingen voor een democratisch en controleerbaar Europa in kaart gaat brengen.

Stem voor Europa, stem tegen deze Grondwet.

Democratisch Europa, niet te verwarren met VDE, www.democratisch-europa.nl